Opis gminy miejskiej miasta Janowa – Lubelskiego. [1933 r.]
część I.
Stan organizacyjny
1. Miasto Janów – Lubelski (siedziba Władz Powiatowych) zajmuje obszar 1018 ha i graniczy bezpośrednio od strony północno-wschodniej z gminą Kawęczyn, zachodniej – gminą Modliborzyce, południowej – gminą Domostawa i wschodnio-południowej – gminą Kocudza.
2. Miasto Janów Lub. z przedmieściami Zaolszynie i Borownica liczy 7067 mieszkańców, w tem ludności katolickiej około 60%.
3. Zarząd Miejski miasta Janowa Lubelskiego mieści się w lokalu własnym przy ulicy 3-Maja Nr 4. Lokal składa się z 6-ciu ubikacji i jest zupełnie odpowiedni na biuro. Mieszkań prywatnych niema.
4. Skład osobowy Zarządu Miejskiego i biura jest następujący:
Kierownik Zarządu Miejskiego – Wacław Radomski,
Sekretarz – Stanisław-Bronisław Musiatowicz,
Pracownicy: – Jan Winiarczyk,
Edmund Łukasiewicz,
Tadeusz Huczkowski,
Adela Głowacka,
Jan Rogowski,
Bogumił Bryndza
Lekarz weterynaryjny – Eugenjusz Bohaczewski.
Podział pracy w biurze Zarządu Miejskiego jest następujący:
1. Kierownik Zarządu Miejskiego – kierownictwo, oraz ogólny nadzór nad gospodarką i biurowością.
2. Sekretarz: sprawy organizacyjne, osobowe, sprawy urzędowania ciała samorządowych, kontrola wewnętrzna, majątek miejski, sprawy ogólno-gospodarcze, drogi i place publiczne, oświata. kul tura i sztuka. spraw y ogólno- administracyjne, akta stanu cywilnego, sprawy wyznaniowe, budowlane i odbudowy, bezpieczeństwa i porządek publiczny.
3. Rachmistrz: rachunkowość. uposażenia i ubezpieczenia społeczne członków.
Zarządu i pracowników miejskich, sprawy ogó1ne, związane z wykonanie budżetu, sprawozdawczość, akty Władzy Nadzorczej. dotyczące za twierdzenia i wykonania budżetu, wykonanie budżetów szkolnych, kredyt oraz zapomogi, lokaty, wpłaty na rachunki czekowe, sumy do wyjaśnienia .depozyty. należności w obcych kasach itp.
4. Zastępca sekretarza. Ubezpieczenia ogniowe w P.Z.U.W., zdrowotność publiczna, opieka społeczna, rolnictwo, przemysł i handel, sprawy wojskowe, przysposobienie wojskowe i wychowanie fizyczne, zwierzęta pociągowe i środki przewozowe, aprowizacja, oraz walka z drożyzną, sprawy karno-administracyjne, sprawy sądowe.
5. Kasjer. Kasowość. statuty podatków i opłat, uchwały w sprawach finansowych, wymiar i pobór podatków własnych, odwołania od wymiaru, podania o u1gi, wymiar i pobór podatk6w państwowych, fundusz pracy, kontrola czynności sekwestratora,
6. Kancelista – p. Głowacka – sprawy bezrobocia, zwalczanie żebractwa i włóczęgostwa, doręczenia, ekspedycja i składnica akt, biblioteka i archiwum, przepisywanie na maszynie.
7. Sekwestrator – inkasent, egzekucja administracyjna i sądowa oraz pomoc w dziale rachuby i kasy.
8. Biuro ewidencji ruchu ludności (p. Bryndza) – ewidencja i kontrola ruchu ludności, ewidencja obcokrajowc6w, sprawy obywatelstwa, oraz inne sprawy, wynikające z przepisów o ewidencji i kontroli ruchu ludności. dowody osobiste, rejestracja skazanych przez Sądy.
9. Miejski lekarz weterynarii. Rzeźnia miejska. badanie zwierząt rzeźnych i mięsa, potajemny ubój zwierząt, świadectwa pochodzenia na zwierzęta, statystyka uboju, hodowla, targowicę, choroby zwierzęce, grzebowiska, nadzór nad ogierami i buhajami.
5. Miasto Jan6w Lubelski, odległe jest od najbliższej stacji kolejowej Szastarka (linja Lublin – Rozwadów) o 21 klm., posiada połączenie telefoniczne i telegraficzne. Komunikację autobusową na przestrzeni Janów – st. kol. Szastarka. oraz Janów – Kraśnik – Lublin.
Trakty główne – Jan6w – Kraśnik – Lublin, Janów – Biłgoraj, Janów – Frampol i Janów – Nisko. Własnych środków lokomocji miasto nie posiada, lecz projektuje się kupno w roku bieżącym jednej pary koni z wozem do uprzątania śmieci z placów publicznych i ulic.
6. W mieście Janowie Lubelskim mają siedzibę następujące władze i Urzędy
l. Starostwo.
2. Wydział Powiatowy
3. Komenda Policji Państwowej
4. Urząd Skarbowy i Kasa,
5. Powiatowy Zarząd Drogowy,
6. Więzienie,
7, Sędzia Śledczy Okręgowy,
8. Sąd Grodzki
9. Wydział Hipoteczny,
10. Zarząd Miejski,
11. Posterunek Policji Państwowej
12. Urząd Pocztowo-telegraficzny ,
13. Notarjusz
14. Szkoła powszechna męska,
15. Szkoła powszechna żeńska,
16. Ubezpieczenia społeczna.
Ogólna charakterystyka.
l. Właściwości przyrodzona terenu.
Miasto Janów Lubelski położone jest na terenie równym płaszczyzna poza małą rzeczką „Białą” nie posiada żadnych wód, gleba przeważnie piaszczysta. roślinność słaba. Miasto otoczone jest dokoła lasami Ordynacji Zamojskiej. które stanowią ozdobę okolicy, a także źródło zarobków dla miejscowej ludności, w porze letniej ze zbierania jagód i grzybów, oraz w porze zimowej – przy wyrębie drzewa.
2. Przeszłość historyczna. Miasto Janów Lubelski, założone zostało w 1649 roku przez Tomasza Zamoyskiego i początkowo nazywało się „miasto Biała” a dopiero w roku 1687 przeistoczone na miasto Janów – Ordynacki, przez Jana Zamojskiego, Wojewodę Sandomierskiego, który od własnego imienia nazwał nową osadę Janowem.
Dla zaludnienia nowego miasta Jan Zamoyski osiedlił w Janowie znaczną ilość Tatarów, wziętych do niewoli podczas ich napadów na. Ruś, nadawszy jeńcom na własność działki ziemi i łąk. Tatarzy budowali sobie domy na sposób wschodni bez okien od ulicy, a tylko o wejściu charakterystycznym, zakończonym u góry nad wrotami łukiem księżycowym.
Ludność tatarska wkrótce zlała się z miejscową ludnością – pamiątką po niej pozostały tylko niektóre nazwiska mieszczan, jak Herbut, Wojtan, Hałajko itp. Budowli z tych czasów nie pozostało.
Należy również zaznaczyć, że dużą rolę w rozwoju miasta Janowa odgrywała przez całe wieki Ordynacja Zamoyska, której właściciele wyjednywali dla miasta u królów Polskich różna przywileje i późniejsi właściciele Ordynacji przychodzili miastu z pomocą w razie jakichś klęsk, jak pożar itp. Dziś jeszcze corocznie Ordynacja Zamoyska na prośbę Zarządu Miejskiego wydaje ze swych lasów bezpłatnie, względnie po cenach zniżonych drzewo opałowe dla najbiedniejszych mieszkańców miasta. W roku 1933 miasto otrzymało od Ordynacji bezpłatnie 100 mtr. drzewa budowlanego na budowę szkoły.
Z pamiątek, znajdujących się w Janowi e, należy wymienić: 1) Kościół rzymsko-katolicki i budynki poklasztorne, wzniesione w 1593 r. przez Ordynatową Księżnę Katarzynę z Ostroga, wdowę po Tomaszu Zamoyskim, 2) pomnik Tadeusza Kościuszki, wzniesiony w 1812 r. przez miejscowych obywateli w parku miejskim przy ul. Zamojskiej, 3) pomnik „Strzelcom Piłsudskiego” wzniesiony 6 sierpnia 1916 r. przez miejscowych obywateli w skwerze przy ul. 3-go Maja, na pamiątkę wyruszenia Kadrówki historyczne j w 1914 r., 4) „drzewko wolności” – dąb o pniu trzechodnożnym, posadzony na rynku w 1919 r. jako symbol zrośnięcia się powrotnego trzech zaborów Polski, 5) tablica marmuru czarnego ze złotemi literami, wmurowana w dzwonnicę kościoła „w roku 1920 – 10 lutego na pamiątkę odzyskania dostępu do morza”.
3. Ludność. Miasto Janów Lubelski wg. ostatniego spisu ludności liczy 706? mieszkańców, w tem około 60% katolików i reszta żydów, posiada dwie świątynie: kościół rzymsko-katolicki i synagogę żydowską. Proboszczem parafii rzymskokatolickiej jest ks. Józef Dąbrowski, dziekan Dekanatu Janowskiego, rabinem gminy Wyznaniowej Żydowskiej jest Icek-Majer Broder. Ludność miasta, poza urzędnikami, składa się z drobnych rolników, rzemieślników, kupców, oraz robotników niewykwalifikowanych. Ludność, zwłaszcza żydowska, z braku odpowiednich zarobków na miejscu, emigruje, za granicę, przeważnie do Palestyny, Argentyny, Belgji i Francji. Przed wojną światową ludność katolicka również emigrowała do Ameryki, obecnie jednak z powodu ograniczeń emigracji do Ameryki, ludność katolicka prawie nie emigruje.
Stroje miejscowej ludności nie wyróżniają się niczem osobliwem. Ludność odżywia się ubogo, przeważnie ziemniakami i kapustą. Obrzędów miejscowych zasługujących na uwagę niema.
4. Szkolnictwo i oświata pozaszkolna. W roku 1914 miasto Janów posiadało jedną szkołę dwuklasową miejską, w której naukę prowadziło 2-ch nauczycieli. Do szkoły tej uczęszczało około 100 dzieci. Pozatem istniało w Janowie 4- klasowe progimnazjum państwowe męskie.
Obecnie miasto Janów posiada dwie szkoły powszechne 7 klasowe męską i żeńską, mieszczące się w dwóch budynkach własnych. Szkoła męska posiada 8 nauczycieli, zajmuje 6 sal szkolnych. uczęszcza do niej 510 chłopców i szkoła żeńska – 7 nauczycieli, 7 sal szkolnych – 500 dzieci.
Istnieje również w Janowie 8 klasowe gimnazjum Humanistyczna Towarzystwa Szkoły Średniej z prawami szkół państwowych. Gimnazjum mieści się w budynku miejskim, ofiarowanym do bezpłatnego użytku szkoły przez Zarząd Miejski. Liczba uczniów w gimnazjum wynosi około 100.
Bibljotek znajduje się w Janowie trzy, a mianowicie: 1) bibljoteka gimnazjum 2.000 tomów, 2) bibljoteka „Rodziny Policyjnej” 1100 tomów i 3) bibljoteka Klubu Inteligencji Pracującej – 247 tomów.
Szkoła dokształcająca zawodowa istniała w Janowie do 1932 r. i w roku tym została zwinięta powodu braku środków na jej utrzymanie.
Oświata pozaszkolna prowadzona jest tylko przez Związek Strzelecki, który posiada świetlicę przy ul. Rynek Nr. 11.
5. Życie społeczne. Na terenie miasta Janowa istnieją i działają następujące organizacje społeczne.
1. Powiatowy Komitet P.W. i W.F.
2. Oddział Związku Strzeleckiego 150 członków
3. Towarzystwo Przyjaciół Związku Strzeleckiego 150 członków
4. Oddział Związku Rezerwist6w 153 członków
5. Ochotnicza Straż Ogniowa 258 członków
6. Towarzystwo Szkoły Średniej 125 członków
7. Koło Rodzicielskie przy gimnazjum 120 członków
8. Koło Rodzicielskie szkół powszechnych – 200 członków
9. L.O.P.P. Oddział miejscowy – 145 członków
10. Oddział Po1skiego Czerwonego Krzyża – 80 członków
11. Oddział Ligi Morskiej i Kolonialnej – 110 członków
12. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet – 56 członków
13. Katolickie Stowarzyszenie Polek – 25 członków
14. Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej żeńskiej – 22 członków
15. Rodzina Policyjna Oddział w Janowie – 68 członków
16. Rodzina urzędnicza – 40 członków
17. Koło Polskiej Macierzy Szkolnej 22 członków
18. Związek Oficerów Rezerwy 60 członków,
19. Samopomoc Straży Więziennej – 25 członków
20. Stowarzyszenie Urzędników Skarbowych – 12 członków
21. Związek Pracowników Samorządu Powiatowego 15 członków
22. Koło Akademików – 30 członków
23. Klub Inteligencji – 80 członków
24 Towarzystwo śpiewacze „Echo” – 84 członków
25. Stowarzyszenie Spożywców – 113 członków
26. Cech Rzeźników i Wędliniarzy – 30 członków,
27. Cech piekarzy i cukierników – 40 członków
Do wybitniej szych działaczy społecznych na terenie miasta Janowa zaliczyć należy następujące osoby:
l. Wacław Ryszko – zastępca Notarjusza
2. Wacław Radomski – Kierownik Zarządu Miejskiego,
3. Bronisław Pawłowski – Komornik Sądowy,
4. Zofja Szczurkiewiczowa,
5. Marja Sierakowska.
6. Życie polityczne. Ludność miasta Janowa politycznie nie jest wyrobione i na ogół obojętnie odnosi się do zagadnień politycznych. Nieliczna część mieszczan, około 5% og6łu mieszkańców, ulega wpływom Stronnictwa Narodowego, reszta nie wyłączając ludności żydowskiej jest apolityczna i zupełnie lojalnie ustosunkowana do polityki Rządowej.
Jedynie wśród młodzieży żydowskiej jest pewien procent jednostek komunizujących, bardzo zresztą nikły.
Ton w życiu politycznem nadaje miejscowa inteligencja, prawie w 100 procentach oddana ideologji Marszałka Piłsudskiego.
Do wybitniejszych działaczy politycznych należą poseł na sejm z B.B.W.R. p. Aleksander Jankowski, adwokat Konstanty Mazurowski, Komendant Powiatowy Związku Strzeleckiego p. Robert Bijasiewicz, oraz Prezes miejscowego Koła Stronnictwa Narodowego p. Ksawery Wróblewski.
7. Stan zdrowotny. Stan sanitarny miasta Janowa jest zadawalający. Istnieje łaźnia publiczna żydowska, utrzymywana przez Gminę Wyznaniową Żydowską, oraz wanny w hotelu „Polonja” przy ul. Sukienniczej Nr. 61.
Ustępów publicznych niema. wszystkie jednak posesje prywatne posiadają przepisane miejsca ustępowe.
Miasto oświetlone jest elektrycznością, dostarczaną przez firmę „Elektrotar”, punktów oświetleniowych w mieście jest 43.
Miasto Janów, spalone w 2/3 w 1922 r. obecnie już odbudowało się, zyskując na wyglądzie przez pobudowanie szeregu nowych większych domów. Nadzór budowlany sprawuje Zarząd Miejski przy współudziale rzeczoznawcy budowlanego delegowanego przez Wydział Powiatowy.
W Janowie istnieje jedna apteka przy ul. Zamojskiej Nr. 14, stanowiąca własność Kazimierza Dąbrowskiego, skład apteczny tegoż właściciela, również przy ul. Zamojskiej Nr. 14, skład apteczny Jankla Kaminera przy ul. Zamojskiej 10, szpital Powiatowego Związku Samorządowego przy ul. Zamojskiej Nr. 61. Oddział Ubezpieczalni społecznej przy ul. Marsz. Piłsudskiego Nr. 32.
Praktykę lekarska w Janowie wykonują 4-ch lekarzy, l felczer, 2 dentystów i 5 akuszerek.
Lekarze: dr. Konrad Tołwiński
dr. Jan Kuczewski
dr. Franciszek Mroczkowski – lekarz szpitala,
dr. Aleksander Chomyn – lekarz powiatowy.
Felczer: Józef Jurczykowski
Dentyści: Naftal Zylbergeld,
Stanisław Czeszejko-Sochacki
akuszerki: Anastazja Drzymałowa
Seweryna Jabłońska,
Felicja Osmołowska,
Kazimiera Białkowa,
Blima Obstbaum
Miejsce sprzedaży alkoholu – 7.
8. Opieka społeczna
Opiekę społeczną. sprawuje systemem otwartym Zarząd Miejski, udzielając najbiedniejszym mieszkańcom zapomóg stałych i doraźnych w gotówce i w naturze (artykuły spożywcze, opał itp.). Istnieje ponadto w Janowie przy ul. Marszałka Piłsudskiego Nr. schronisko dla starców i kalek, utrzymywane przez Powiatowy Związek Samorządowy i mieści się w domu miejskim, oddanym przez Zarząd Miejski bezpłatnie na schronisko. W schronisku znajduje się 22 osoby starców i kalek.
Bezrobotnych rejestrowanych niema, jest jednak pewna ilość bezrobotnych nierejestrowanych (około 100 osób), którzy znajdują dorywczą pracę w lesie i tartakach miejscowych. Są to prawie wyłącznie robotnicy niewykwalifikowani i nawet w czasach koniunktury gospodarczej, nie zawsze mieli pracę.
9. Fundacje. Na terenie miasta Janowa fundacji niema.
10. Rolnictwo. Gospodarstw rolnych większych na terenie miasta Janowa niema. Gospodarstw mniejszych od 2 do 6 ha jest około 200. Reszta ziemi w minimalnych ilościach od ¼ do ½ ha, jest w posiadaniu osób, które zarobkują w inny sposób, a więc rzemieślnicy, handlarze, robotnicy, którzy dochód z rolnictwa traktują jako dodatek do pracy zarobkowej
Gospodarstwa rolne prowadzone są w sposób dość prymitywny, wskutek czego wydajność gleby jest niska.
Komasacje i melioracje są bardzo potrzebne, jak również i oświata rolna. Sprawy te są odpowiednio doceniane, jednak brak ludzi z inicjatywą w tym kierunku, a nadewszystko brak środków, stają na przeszkodzie do urzeczywistnienia tak ważnych dla rolnik6w reform.
11. Hodowla. Hodowli w Janowie na większą skalę niema. Rolnicy miejscowi hodują najwięcej trzody chlewnej i bydła rogatego, które zużywają przeważnie na własne potrzeby i część zbywają na targach bądź w Janowie, bądź w okolicznych miasteczkach.
Organizacyj hodowlanych mleczarskich itp. niema.
Stan zwierząt domowych na 1.I.1934 r. w Janowie jest następujący:
ogierów – 6
klaczy – 44
wałachów – 123
źrebiąt – 9
buhaji – 2
krów – 409
jałowizny – 50
cieląt – 25
kóz – 23
świni – 211
drobiu – 1450
12. Służba sanitarno – weterynaryjna.
Miasto Janów posiada rzeźnię miejską, murowana o 2-ch halach dla bydła i trzody chlewnej. Rzeźnia pobudowana w 1905 r. posiada urządzenie wodociągowe i uchodzi za rzeźnię najlepiej urządzoną w powiecie Janowskim. Służbę weterynaryjną w rzeźni i na targowicy pełni miejski lekarz weterynaryjny p. Eugenjusz Bohaczewski.
W ciągu 1933 r. poddano ubojowi w rzeźni miejskiej następującą ilość zwierząt:
buhaji – 73
krów-113
świń – 704
jałowizny – 408
cieląt – 1277
owiec – 7
Dzięki dość wysokim opłatom za ubój w rzeźni (opłata miejska plus opłata za oględziny) zauważono pęd do tajnego uboju zwierząt poza rzeźnią, zastosowanie jednak surowych kar do winnych poskutkowało i obecnie tajny ubój znikł.
13. Wytwórczość kopalniana. Na gruntach prywatnych miasta Janowa Lub. znajduje się kamień – wapień używany do budowy dróg i domów. Kamień wydobywany jest przez poszczególnych właścicieli gruntów w minimalnych jednak ilościach i zbywany jest na miejscu przeważnie do budowy domów. Ilość kamienia wydobywanego rocznie waha się od 1000 do 2000 metrów. Innych ciał kopalnianych na terenie miasta Janowa niema.
14. Przemysł. Na terenie miasta Janowa Lubelskiego istnieją i prosperują następujące przedsiębiorstwa przemysłowe:
1. Elektrownia, własność Firmy „Elektrotar”, na której czele stoją Adam Szlagowski i Aleksander Mucha,
2. Tartak parowy – właściciel Aleksander Mucha,
3. Tartak parowy – właściciel Adam Szlagowski,
4. Młyn parowy – właściciel Aleksander Mucha,
5. Mieszczański Browar parowy udziałowy – własność udziałowców mieszczan m. Janowa,
6. drukarnia – właściciel Maks Kaminer,
7. drukarnia – właściciel Wólf Fink,
8. olejarnia ręczna – właściciel Moszek Szryft,
9. olejarnia ręczna – właściciel Judka Taublib.
Innego przemysłu na terenie miasta nie ma.
15. Rzemiosło. Na terenie miasta Janowa Lubelskiego istnieją wszystkie rodzaje rzemiosła, a mianowicie:
krawcy – 53
malarze pokojowi – 7
murarze – 21
rzeźnicy i wędliniarze – 39
piekarze – 19
perukarze – 1
powróźnicy – 1
rymarze – 4
rzeźnicy – 11
stolarze – 25
szklarze – 3
szewcy – 68
ślusarze – 5
tapicerzy – 1
zegarmistrz – 1
bednarze – 9
blacharze – 6
brukarze – 1
cholewkarze – 9
cieśle – 16
cukiernicy – 3
czapnicy – 4
fotografi – 5
fryzjerzy – 7
garncarze – 1
introligatorzy – 2
jubilerzy – 1
kamieniarze – 2
kołodzieje – 4
kowale – 9
kapelusznicy – 1
Razem 339 rzemieślników. Rzemiosło znajduje się w trudnych warunkach z powodu kryzysu gospodarczego, wskutek czego wielu rzemieślników pozostaje bez pracy:
Cechów rzemieślniczych jest dwa:
1) cech rzeźniczo-wędliniarski liczący 30 członków,
2) cech piekarzy i cukierników 40 członków.
16. Handel. W Janowie Lubelskim handel znajduje się prawie wyłącznie w rękach żydowskich. Placówek polskich jest zaledwie kilka, z których na specjalne wyróżnienie zasługuje Spółdzielcze Stowarzyszenie spożywców. Placówka ta istniejąca od lat przeszło 15-tu, dobrze prosperuje i jest niejako regulatorem cen na artykuły pierwszej potrzeby, hamując w ten sposób zapędy nieuczciwych sklepikarzy – żydów.
Ogółem istnieje w Janowie około 400 drobnych przedsiębiorstw handlowych różnych branż. Wobec panującego kryzysu gospodarczego przedsiębiorstwa te zaledwie wegetują, a nawet daje się zauważyć w ostatnim czasie dość liczna likwidacja przedsiębiorstw z powodu bankructwa.
17. Rybołóstwo. W Janowie nie istnieje.
18. Pszczelnictwo, sadownictwo, ogrodnictwo, jedwabnictwo itp.
Pszczelnictwo i jedwabnictwo w Janowie nie istnieje. Sadownictwo i ogrodnictwo uprawiane jest przez drobnych rolników jedynie na własne potrzeby.
19. Łowiectwo. Zarejestrowanych terenów łowieckich w Janowie Lub. niema. Nieliczni myśliwi w Janowie z pośród inteligencji, dzierżawią tereny łowieckie w okolicznych gminach. Poza zającami i niewielką ilością kuropatw, na gruntach m. Janowa niema innej zwierzyny.
20. Instytucje gospodarczo – finansowe. Na terenie miasta Janowa Lub. działają następujące instytucje finansowe.
1) Komunalna Kasa Oszczędności Powiatu Janowskiego. Naczelnikiem K. K.O. jest adwokat Konstanty Mazurowski, dyrektorem – Juljan Wlaźlacki. Kapitał zakładowy wynosi 60.000 zł. w ciągu 1933 r. Kasa wydała 327 pożyczek na sumę 94.003 zł.
2) Polski Bank Spółdzielczy z prezesem Zarządu Ksawerym Wróblewskim na czele. Kapitał zakładowy wynosi 2.777 zł. ilość członków 262. W ciągu 1933 r. Bank wydał 179 pożyczek na sumę zł. 32.020.
3) Spółdzielnia Kredytowa – prezes Zarządu Mordko Himel. Kapitał zakładowy 19.992 zł. ilość członków 266. W ciągu 1933 r. wydano 347 pożyczek na sumę 72.025 zł.
4) Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców – prezes Zarządu Leon Burkowski. Kapitał zakładowy wynosi 13.100 zł. ilość członków 116, obrót roczny w 1933 r. 86.310 zł.
Wymienione instytucje odgrywają dodatnią rolę w życiu gospodarczem miasta przez udzielanie taniego kredytu.
21. Ważniejsi działacze na polu gospodarzem. Do wybitniejszych działaczy na polu gospodarczem zaliczyć należy: Leona Burkowskiego, urzędnika i Zenona Rabińskiego – urzędnika.
22. Bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Nad bezpieczeństwem pożarowem w Janowie czuwa Ochotnicza straż Pożarna, istniejąca od 1905 r. Straż pożarna subsydjowana przez Zarząd Miejski, zaopatrzona jest w niezbędne narzędzia ratownicze, brak jednak narzędzi nowoczesnych zmotoryzowanych, bez których straż nie może skutecznie spełniać swego zadania.
Straż posiada obecnie następujące narzędzia ratownicze (sprzęt zasadniczy):
l sikawkę motorową „Florjanka” z odpowiednią ilością wężów ssawnych i tłocznych,
l wóz rekwizytowy stary,
4 sikawki ręcznych z odpowiednią ilością węży – stare,
l hydrofor z prądownicą,
l auto stare (niezdatne do użytku)
3 beczki żelazne,
7 beczek drewnianych
2 drabiny
17 bosaków
9 wiaderek
22 topory
Prezesem straży jest p. Władysław Leżoń – powiatowy lekarz weterynarji.
23. Ciężary podatkowe. Ludność miasta Janowa na ogół biedna, obciążenia podatkowe odczuwa dotkliwie. Obciążenia podatkowe, biorąc pod uwagę podatki skarbowe, miejskie i sejmikowe wynosi około 20 zł. na jednego mieszkańca.
Budżet miasta na 1933/34 r. w dochodach i wydatkach wynosi zł. 84.423.
24. Postulaty i niedomagania miasta. Miasto Janów Lubelski dzięki nieudolnej gospodarce poprzednich Zarządów miejskich (wykonanie inwestycji, których koszt przerastał możliwości finansowe gminy) – zadłużyło do ostatnich granic. Długi miasta sięgają dziś sumy pół miljona złotych, co przy 80-tysięcznym budżecie rocznym miasta stworzyło stan katastrofa1ny. Na dług powyższy składają się przeważnie należności Skarbu Państwa (należność za drzewo wydane pogorzelcom, zainkasowane i użyte na własne potrzeby podatki skarbowe i grzywny, pożyczka na budowę szkoły itd.).
W tym stanie rzeczy nie może być mowy o racjonalnej gospodarce miejskiej, a tembardziej o udogodnieniach dla ludności. (drogi, meljoracje, itp.).
Jedynym ratunkiem dla miasta w tej sytuacji byłoby umorzenie należności Skarbowych, a w najgorszym razie – rozłożenia spłaty tych należności na długoletnie raty.
Jest to jedyny najważniejszy postulat miasta, uwzględnienie którego umożliwiłoby Zarządowi Miejskiemu normalne prowadzenie gospodarki i poświęcenie rozporządzalnych środków na podniesienie stanu miasta.
Źródło: Opis gmin powiatu janowskiego 1933 r., Muzeum Regionalne w Kraśniku
Dokument udostępnił nam Pan Zenon Łukasz Baranowski za co serdecznie dziękujemy.
